Nöbetçi Eczaneler
Tarım Ürünlerinde Fiyat Artışı Hız Kesmiyor
Ankara – Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi (Tarım-ÜFE) Ekim 2025’te yıllık bazda %45,40, aylık bazda ise %4,00 artış gösterdi.
2020=100 bazlı endekste, Ekim 2025’te bir önceki aya göre %4,00, bir önceki yılın Aralık ayına göre %34,06, bir önceki yılın aynı ayına göre %45,40 ve on iki aylık ortalamalara göre %38,83 yükseliş kaydedildi.
Sektörel bazda artışlar şöyle:
- Tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetler: %4,13
- Ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetler: %2,35
- Balık ve diğer balıkçılık ürünleri ile su ürünleri: %1,84
Ana gruplarda aylık değişim:
- Tek yıllık (uzun ömürlü olmayan) bitkisel ürünler: %12,00 artış
- Çok yıllık (uzun ömürlü) bitkisel ürünler: %1,32 azalış
- Canlı hayvanlar ve hayvansal ürünler: %1,75 artış
Ekim ayındaki aylık artışta özellikle sebze, meyve ve tahıl gibi tek yıllık bitkisel ürünlerdeki %12’lik sıçrama dikkat çekerken, uzun ömürlü bitkisel ürünlerde (zeytin, üzüm, narenciye vb.) sınırlı bir gerileme yaşandı.
Tarım-ÜFE’deki yüksek yıllık artış, üretici maliyetlerinden kaynaklı gıda enflasyonunun önümüzdeki dönemde tüketici fiyatlarına yansıma riskini bir kez daha gündeme getirdi.
Tarım Enflasyonunun (Tarım-ÜFE) Ekim 2025’te %45,4 Yıllık Artışının Başlıca Nedenleri
Türkiye’de tarım enflasyonu uzun süredir genel enflasyondan daha yüksek seyrediyor. Ekim 2025 verilerinde yıllık %45,4 artışın arkasında şu temel faktörler yer alıyor:
- Kur artışı ve ithal girdi bağımlılığı
- Gübre, zirai ilaç, mazot, tohum, yem gibi temel girdilerin %70-80’i ithal.
- 2024 başından 2025 Ekim’ine kadar USD/TRY kuru yaklaşık %35-40 civarında artış gösterdi. Bu doğrudan maliyetleri yükseltiyor.
- Mazot ve enerji maliyetleri
- Çiftçinin en büyük kalemlerinden biri akaryakıt. 2025’te ÖTV ve pompa fiyatlarındaki artışlar mazot maliyetini %50’nin üzerinde artırdı.
- Gübre fiyatlarındaki aşırı yükseliş
- Uluslararası doğal gaz ve amonyak fiyatları hâlâ yüksek seyrediyor.
- Üre gübresi 2024 başından beri %60-80, DAP gübresi %50-70 zamlandı.
- İşçilik ve ücret maliyetleri
- Tarımda günlük yevmiyeler 2025’te %70-100 arası arttı (bölgeye göre 600-900 TL’ye çıktı). Bu özellikle sebze-meyve gibi emek-yoğun ürünlerde maliyetleri doğrudan yükseltiyor.
- İklim ve kuraklık etkisi
- 2024-2025 kış ve ilkbahar yağışları birçok bölgede %30-50 düşük kaldı.
- Özellikle tahıl, bakliyat ve bazı sebzelerde rekolte kaybı yaşandı → arz daralması → fiyat artışı.
- Canlı hayvan ve yem fiyatları döngüsü
- Yem fiyatları (arpa, mısır, soya küspesi) hâlâ çok yüksek.
- Büyükbaş ve küçükbaş besiciliği kârlı olmaktan çıktığı için hayvan varlığında azalma devam ediyor → et, süt ve yumurta fiyatları da yükseliyor.
- Aracı ve pazarlama zinciri maliyetleri
- Nakliye, soğuk zincir, hal komisyonu, market marjı gibi zincir halkalarındaki maliyet artışları da üretici fiyatına yansıyor.
- Kuraklık sigortası ve kredi faizlerinin yüksekliği
- Çiftçi borçlanmak zorunda kalıyor, yüksek faiz oranları maliyeti artırıyor.
Özetle: Tarım-ÜFE’deki %45,4’lük yıllık artışın %70-80’i döviz kuru + ithal girdi + enerji üçgeninden kaynaklanıyor. Geri kalan kısmı ise iklim şartları, hayvan varlığındaki azalma ve işçilik maliyetlerindeki hızlı yükseliş tamamlıyor. Bu yapı devam ettiği sürece gıda enflasyonunun 2026’da da yüksek kalma riski oldukça güçlü görünüyor.