13 EYLÜL

MÖ 490 – Maraton Savaşı gerçekleşti.

1521 – Aztek başkenti Tenochtitlan’ın Cortes komutasındaki İspanyollar’ca işgali.

1647 – İtalyan matematikçi ve fizikçi Evangelista Torricelli barometre’yi icat etti.

1663 – Köprülü Fazıl Ahmet Paşa komutasındaki Türk ordusu Avusturyalıların Viyana çevresindeki en önemli kalelerinden biri olan Uyvar Kalesine sefer düzenledi.

(Uyvar Kalesi; Budapeşte’nin 80 km kuzeybatısında ve Viyana’nın 110 km doğusundadır.)

1788 – Danimarka, İsveç’i işgal etti.

1819 – Romantik dönemin en seçkin piyanistlerinden biri olarak kabul edilen Alman piyanist, besteci ve piyano öğretmeni Clara Josephine Schumann, Almanya’nın Leipzig şehrinde dünyaya geldi. (ö. 20 Mayıs 1896)

1921 – Türk ordusunun 22 gün süren yoğun çatışmaların ardından, Türk tarihinin önemli savaşlarından birisi olan Sakarya Meydan Muaherebesi zaferle sonuçlandı.

Kurtuluş Savaşı’nın dönüm noktası olarak kabul edilen Sakarya Meydan Muharebesi sayesinde 1683 Viyana bozgunundan itibaren devam eden Batı karşısındaki gerileme durdurulmuş oldu.

1922 – Soma’nın Yunan işgalinden kurtuluşu. Aynı gün Yunanlarca 17 Eylül’e kadar sürecek İzmir Yangını başlatıldı.

1922 – Türk ordusunun 9 Eylül 1922’de İzmir’i yeniden ele geçirmesinin ardından 13 Eylül 1922 günü Basmane’de başlayan ve dört gün sürerek İzmir şehir merkezini geniş ölçüde tahrip eden yangınlar meydana geldi. Kimin çıkardığı hala günümüzde açıklığa kavuşamayan yangın, yüzlerce yıllık İzmir tarihini yakıp kül etti.

1923 – İspanya’da General Miguel Primo de Rivera, darbeyle yönetime el koydu.

1937 – Dersim Harekâtı tamamlandı. Dersim’de 1937-1938 yıllarında merkezi Türk hükûmetiyle yerli Dersim aşiretleri arasındaki anlaşmazlıklar sonucu yaşanan Dersim İsyanı, anlaşmaya çağrılan Seyit Rıza tutuklanmasıyla tamamlanmış oldu.

1941 – Türkiye’nin 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, bugün doğdu.

1943 – Çan Kay Şek Çin Cumhuriyeti’nin ilk başkanı oldu.

1959 – Sovyetlerin insansız uzay roketi Luna 2, Ay’a ulaşan ilk insan yapımı cisimdi ancak Ay’ın zeminine çakıldı.

1965 – Türk siyasetçi ve hukukçu ve eski Millî Savunma Bakanı Fikri Işık, 13 Eylül 1965 tarihinde Gümüşhane’de bugün doğdu.

1968 – Arnavutluk, Varşova Paktı’ndan ayrıldı.

1980 – 12 Eylül askeri Darbesinden sonra Türkiye’de Kenan Evren devlet başkanlığı görevini üstlendi.

Millî Güvenlik Konseyi’nden yapılan açıklamada AP (Adelet Partisi) genel başkanı Süleyman Demirel, MSP (Milli Selamet Partisi) genel başkanı Necmettin Erbakan ve CHP genel başkanı Bülent Ecevit’in güvence altına alındıkları bildirildi.

1991 – Türk futbolcu ve teknik direktör ve aynı zamanda golcülüğü ve yaşadığı gol krallıkları sayesinde “Taçsız Kral” lakabıyla da anılan Metin Oktay, 13 Eylül 1991 günü, geçirdiği trafik kazasından sonra kaldırıldığı Haydarpaşa Numune Hastanesi’nde 55 yaşındayken vefat etti. (d. 1936)

2012 – Bilim insanı, yüksek matematik ve astronomi bilgini Dilhan Eryurt, geçirdiği bir kalp krizi sonucu 85 yaşında Ankara’da hayatını kaybetti.  Dilhan Eryurt, 1961-1973 yıllarında NASA’da görev alarak bu kurumdaki ilk Türk bilim kadını olmuş, ODTÜ’de astrofizik anabilim dalını kurmuş ve 1988-1993 yıllarında ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi dekanlığını yürütmüştür. (d. 1926)

2021 – Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş, ‘City Mayors Foundation’ (Belediye Başkanları Vakfı) tarafından düzenlenen World Mayor’da 2021 Dünya Belediye Başkanı Başkent Ödülü’ne layık görüldü.